De afschaffing van de quasi-immuniteit van de uitvoeringsagent

(A) Om deze bepaling volledig te begrijpen, stellen we ons eerst de vraag, “wat is een uitvoeringsagent?”  

Een uitvoeringsagent is een persoon die namens een andere partij, zoals een vennootschap, taken uitvoert die voortvloeien uit een contract. Juridisch gezien is de uitvoeringsagent geen zelfstandige contractpartij, maar handelt hij in naam en voor rekening van de vennootschap die het contract heeft afgesloten.

• Voorbeeld: Een vennootschap sluit een contract met een klant voor de levering van een product. De bestuurder van de vennootschap zorgt ervoor dat het product op tijd wordt geleverd. Als uitvoeringsagent handelt hij namens de vennootschap, en niet in eigen naam.

(B) Een tweede vraag die we kunnen stellen is, “wat is de quasi-immuniteit?”

Omdat de uitvoeringsagent namens de vennootschap handelt en zelf geen partij is bij het contract, kan een contractpartij van de vennootschap de uitvoeringsagent alleen aanspreken via een buitencontractuele vordering. De quasi-immuniteit verhindert dat een uitvoeringsagent buitencontractueel aansprakelijk werd gesteld voor fouten bij de uitvoering van een contract.

De quasi-immuniteit is dus een soort juridische bescherming die ervoor zorgde dat een uitvoeringsagent (zoals een bestuurder, zelfstandige dienstverlener of werknemer) in de meeste gevallen niet persoonlijk aansprakelijk kon worden gesteld voor fouten bij de uitvoering van een contract namens een vennootschap.

 Om het wat concreet te maken, zal ik dit uitleggen aan de hand van een fictief voorbeeld.

• Voorbeeld: Bestuurder Amine sloot namens GLSC een overeenkomst met een klant. GLSC moet volgens de overeenkomst 10 adviezen schrijven voor de klant, maar GLSC komt dit niet na. In dat geval kan de klant in principe enkel GLSC zelf aansprakelijk stellen. Het was tot voor kort niet mogelijk om de bestuurder Amine aan te spreken, dit door de quasi-immuniteit van de uitvoeringsagent.
• Let wel op: de bestaande bescherming was niet absoluut. U kon bijvoorbeeld wel rechtstreeks worden aangesproken indien die handeling die u stelt een misdrijf uitmaakte.

De afschaffing

In de nieuwe wetgeving wordt de “quasi-immuniteit van de uitvoeringsagent” afgeschaft. In ons voorbeeld betekent dit dat de klant bestuurder Amine persoonlijk aansprakelijk kan stellen. Schuldeisers (de klant) hebben dus meer mogelijkheden om hun schade te verhalen. Zij kunnen enerzijds de vennootschap waarmee zij het contract aangingen aansprakelijk stellen, anderzijds kunnen zij ook de personen die werden ingeschakeld bij de uitvoering van het contract aanspreken.

Dit principe moet wel sterk worden genuanceerd.

Aangezien u een contract sloot in naam van de vennootschap, bent u geen contractspartij in de overeenkomst, de vennootschap is de contractspartij. Dit brengt teweeg dat een derde u enkel op een buitencontractuele basis kan aanspreken.

Een voorbeeld van een buitencontractuele vordering is de schending van de algemene zorgvuldigheidsnorm. Een louter contractuele fout leidt niet tot uw aansprakelijkheid.

• Voorbeeld: De klant zal Amine niet kunnen aanspreken indien GLSC de adviezen niet kon schrijven omdat ze met een algemene stroompanne zaten. Dit zou waarschijnlijk wel het geval zijn, indien blijkt dat Amine de adviezen reeds ontvangen had, maar hij was ze vergeten doorsturen naar de klant en had daardoor een bepaalde deadline overschreden.

Hoe kan je ontsnappen aan deze aansprakelijkheid?

Anders geformuleerd, “Hoe kan bestuurder Amine ontsnappen aan deze verruimde aansprakelijkheid?”

Deze ontsnappingsmogelijkheden gelden niet als er schade wordt veroorzaakt als gevolg van een aantasting van de fysieke of psychische integriteit van een persoon of een opzettelijk fout![2]

(1) De wet bepaalt dat de aansprakelijkheid van een uitvoeringsagent niet absoluut is. Ze kan namelijk worden beperkt of uitgesloten wanneer dit expliciet wordt vastgelegd in de wet of in het contract. Dit betekent dat uw aansprakelijkheid als bestuurder of zelfstandige dienstverlener contractueel kan worden uitgesloten in het hoofdcontract tussen de vennootschap en de derde partij.

• Voorbeeld: In de overeenkomst gesloten met de klant en GLSC, kan u opnemen dat de klant bestuurder Amine niet rechtstreeks aansprakelijk kan stellen.

(2) Daarnaast biedt de wet de uitvoeringsagent de mogelijkheid om zich te beroepen op dezelfde verweermiddelen als de opdrachtgever. Dit houdt in dat u, als bestuurder of zelfstandige dienstverlener, gebruik kunt maken van de verweermiddelen die in het hoofdcontract zijn opgenomen tussen de vennootschap en de benadeelde derde.

• Voorbeeld: Amine kan alle contractuele bedingen uit de hoofdovereenkomst tussen de klant en GLSC inroepen om aan zijn aansprakelijkheid te ontsnappen.

(3) Tot slot kan de uitvoeringsagent ook gebruikmaken van verweermiddelen die voortvloeien uit zijn eigen contractuele relatie met de vennootschap. Dit betekent dat u zich kunt beroepen op bepalingen uit uw bestuurders- of managementcontract met de vennootschap. Deze clausules kunnen bijvoorbeeld uw aansprakelijkheid beperken of bepaalde risico’s uitsluiten.

• Voorbeeld: Stel dat Amine een beding heeft opgenomen in zijn overeenkomst met GLSC, kan hij dit inroepen jegens de klant. Vb indien Amine zijn persoonlijke aansprakelijkheid tot een bepaald bedrag (bv bedrag bepaalt in zijn beroepsaansprakelijkheid verzekering) heeft beperkt met GLSC.
• Let wel op: De vennootschap en de bestuurder kunnen in hun onderling contract niet afspreken dat de vennootschap het aansprakelijkheidsrisico van de bestuurder “overneemt”. Dit is een brug te ver, indien dit het geval is zal men deze bepaling voor niet geschreven houden.

Conclusie

De afschaffing van de quasi-immuniteit brengt aanzienlijke gevolgen met zich mee voor de persoonlijke aansprakelijkheid van uitvoeringsagenten, maar biedt tegelijkertijd mogelijkheden om deze aansprakelijkheid te beperken door middel van contractuele bescherming en juridische verweermiddelen.

Het is aangewezen om uw bestaande contractuele verhouding opnieuw te analyseren in het licht van deze nieuwe wetswijziging.

[1] Artikel 6.3, § 2 BW

[2] SEGERS N. en SMEETS W., ‘Bestuurders, zelfstandige dienstverleners en de afschaffing van de ‘quasi-immuniteit van de uitvoeringsagent’: Goede contracten zijn de sleutel…’, 27 september 2024, Bestuurders, zelfstandige dienstverleners en de afschaffing van de ‘quasi-immuniteit van de uitvoeringsagent’: Goede contracten zijn de sleutel… – Monard Law.