Schuldig aan verkrachting zonder effectieve straf. Toelichting bij Corr. Leuven 1 april 2025

De feiten

De feiten dateren van 9 november 2023. Uit het strafdossier blijkt dat zowel de beklaagde als het slachtoffer student zijn. In de nacht van 8 op 9 november waren zij beiden op stap in het centrum van Leuven. Op de terugweg naar huis werd de beklaagde aangesproken door het slachtoffer, die hem vroeg of hij de weg wist naar een nachtwinkel. Omdat de nachtwinkel gesloten was, keerden ze samen terug naar het café waar de vriendinnen van het slachtoffer eerder die avond waren geweest. Daar aangekomen ontdekten ze dat haar vriendinnen al vertrokken waren. De beklaagde stelde daarop voor om samen naar het kot van haar vriendinnen te wandelen. Toen daar niemand opendeed, besloot hij het slachtoffer mee te nemen naar zijn eigen kot.

Daar vonden seksuele handelingen plaats tussen de beklaagde en het slachtoffer. Het slachtoffer verklaart zich niets meer te herinneren van wat er die nacht is gebeurd. De beklaagde en het slachtoffer werden die avond door verschillende bewakingscamera’s gefilmd in het centrum van Leuven. Op de beelden is zichtbaar dat het slachtoffer dronken was. Ze had moeite met het behouden van haar evenwicht en kwam meerdere keren ten val. Volgens haar gebeurden de seksuele handelingen zonder haar toestemming. Op 10 november 2023, omstreeks 18:30, meldde zij zich bij het Zorgcentrum na Seksueel Geweld in Leuven. Vanuit het centrum werd vervolgens aangifte gedaan bij de politie.

Tenlastelegging

Voor de rechtbank gaat het duidelijk om verkrachting en aantasting van de seksuele integriteit. Verkrachting is elke gestelde daad die bestaat of mede bestaat uit een seksuele penetratie van welke aard en met welk middel ook, gepleegd op een persoon of met behulp van een persoon die daar niet in toestemt (artikel 417/11, lid 1 van het Strafwetboek). Aantasting van de seksuele integriteit is het stellen van een seksuele handeling op een persoon die daar niet in toestemt, al dan niet met behulp van een derde persoon die daar niet in toestemt, dan wel het laten stellen van een seksuele handeling door een persoon die daar niet in toestemt (artikel 417/7, lid 1 van het Strafwetboek).

Beide tenlasteleggingen bevatten het begrip ‘toestemming’. Toestemming is er niet wanneer de seksuele handeling is gepleegd door gebruik te maken van de kwetsbare toestand van het slachtoffer ten gevolge van onder meer angst, invloed van alcohol, verdovende middelen, psychotrope stoffen of enig andere substantie met een soortgelijke uitwerking, een ziekte of een handicapsituatie, waardoor de vrije wil is aangetast (artikel 417/5, lid 2 van het Strafwetboek).

Tijdens de zitting op 11 maart 2025 heeft de beklaagde de hem tenlastegelegde feiten niet betwist. Hij erkende dat het slachtoffer, gezien de toestand waarin zij zich bevond, niet in staat was om toestemming te geven voor de seksuele handelingen die hebben plaatsgevonden. In het vonnis is eveneens vermeld dat de dader en het slachtoffer zijn vastgelegd door diverse bewakingscamera’s, waarop te zien is dat het slachtoffer in aanzienlijke mate onder invloed van alcohol verkeerde en regelmatig viel.

Straftoemeting

Op grond van de gegevens uit het strafdossier is aangetoond dat de beklaagde seksuele betrekkingen heeft gehad met het slachtoffer, terwijl deze, gezien de lichamelijke toestand waarin zij zich bevond, niet in staat was om toestemming te verlenen voor deze seksuele handelingen. De rechter heeft de beklaagde derhalve schuldig bevonden aan de misdrijven verkrachting en aantasting van de seksuele integriteit. Bij de straftoemeting houdt de rechtbank rekening met de wettelijke strafmaat, de aard en de ernst van de feiten, alsmede met het strafrechtelijk verleden van de dader en zijn persoonlijkheid. De wettelijke strafmaat voor het zwaarste misdrijf van de twee, te weten verkrachting, bedraagt een gevangenisstraf van zes maanden tot tien jaar, alsook een facultatieve geldboete van minimaal 26 euro tot maximaal 1.000 euro (te verhogen met de opdeciemen) (artikel 417/11 van het Strafwetboek juncto de artikelen 79, 80 en 84 van het Strafwetboek).

De beklaagde vroeg de rechtbank om hem de gunst van de opschorting te verlenen. Bij opschorting beschouwt de rechter de strafbare feiten als bewezen, maar wordt er geen veroordeling uitgesproken of straf opgelegd, waardoor er ook geen vermelding op het strafblad komt. De rechtbank heeft hem ook effectief de gunst van de opschorting verleend. Dat betekent dat de rechtbank vaststelt dat de man wel degelijk de verkrachting en de aantasting van de seksuele integriteit heeft gepleegd. Hij wordt dus wel schuldig bevonden, maar niet veroordeeld, en hij krijgt ook geen straf. Als hij de komende vijf jaar nieuwe misdrijven pleegt, zal de rechtbank zich alsnog over deze zaak uitspreken en hem alsnog een straf opleggen.

De rechtbank heeft deze beslissing genomen op basis van verschillende factoren, waaronder de jonge leeftijd van de beklaagde, zijn blanco strafrechtelijk verleden en zijn gunstige persoonlijkheid. De rechtbank is van oordeel dat het gepast is om de uitspraak van de veroordeling voor de beklaagde op te schorten, teneinde hem te stimuleren tot schuldinzicht en recidive te voorkomen, zonder hem maatschappelijk te ontwrichten.

Maatschappelijke verontwaardiging

De afgelopen dagen heeft dit vonnis een golf van verontwaardiging teweeggebracht. Verkrachting is een uiterst ernstig en maatschappelijk onaanvaardbaar feit, aangezien het een schending van zowel de lichamelijke als de geestelijke integriteit van het slachtoffer met zich meebrengt, dikwijls resulterend in langdurige psychologische en fysieke gevolgen. Vanwege de ingrijpende impact op zowel individuen als de samenleving wordt verkrachting als een van de meest ernstige misdrijven beschouwd. Daarnaast was er ook de uitgesproken straf van opschorting, die volgens velen, evenwel niet gehinderd door enige dossierkennis, in wanverhouding stond met de aard van het misdrijf.

Ook politiek journaliste Isolde Van den Eynde voelde grote verontwaardiging. In de motivatie van het vonnis staat namelijk dat de beklaagde spijt heeft van gepleegde feiten en dat uit de bijgebrachte stukken blijkt dat de beklaagde een getalenteerde en geëngageerde jongeman is die zowel privé als professioneel sterk wordt geapprecieerd. Van den Eynde zei hierover: “De zin over het talent van de dader in de motivatie is minstens fout geformuleerd. Maar wie het vonnis las, beseft ook dat het te kort door de bocht is om te beweren dat hij daarom geen straf kreeg.”

Het onderdeel met betrekking tot de straftoemeting omvat uiteraard meer dan die enkele zin, namelijk de jonge leeftijd van de beklaagde, zijn blanco strafregister, en de gunstige persoonlijkheid van de beklaagde. Voorts blijkt uit het onderdeel “Grond van de zaak” dat de rechter de relevante omstandigheden uitvoerig heeft beschreven op drie pagina’s, met de intentie om te verduidelijken dat niet elke verkrachting, hoe ernstig ook, als gelijkwaardig kan worden beschouwd. De wet biedt de rechter de mogelijkheid om rekening te houden met de specifieke omstandigheden waaronder de feiten zijn gepleegd. Bovendien blijkt uit een artikel van De Standaard dat er een moraliteitsonderzoek heeft plaatsgevonden en dat de stageverslagen van de beklaagde zijn geraadpleegd. Dit wordt echter niet expliciet vermeld in het vonnis. Daarnaast dient te worden opgemerkt dat de beklaagde de feiten heeft erkend en zijn spijt heeft betuigd. Hoewel het begrijpelijk is dat de burger enkel naar het onderdeel bestraffing heeft gekeken, is het van groot belang om in dergelijke zaken de volledige context van de zaak in overweging te nemen.

Ook advocate Nina Van Eeckhaut begrijpt vanwaar de verontwaardiging komt, maar pleit toch voor enige nuance: “De gunst van de opschorting is de grootste gunst die een rechter kan geven en als dat niet gekaderd wordt, lijkt dat totaal niet in verhouding te staan met de ernst van de gepleegde feiten. Het is aan justitie om dat wat duidelijker te kaderen en ook voor de media is daar een rol voor weggelegd”. Vlaams minister van Justitie Zuhal Demir heeft tijdens de plenaire zitting in het Vlaams Parlement ook een reactie gegeven op de commotie rondom dit vonnis: “Het is niet aan mij om te oordelen over het vonnis van de rechter. Maar ik wil wel graag een oproep doen aan de magistratuur: elk woord heeft een betekenis. De magistratuur moet dus goed nadenken over wat men schrijft.”

Schadevergoeding slachtoffer

In ons rechtssysteem heeft het slachtoffer geen zeggenschap over de straf die aan de dader wordt opgelegd, aangezien het strafrecht en het burgerlijk recht strikt van elkaar zijn gescheiden. De strafmaat betreft een kwestie tussen de dader en de maatschappij, vertegenwoordigd door de rechter en het openbaar ministerie. Dit garandeert de objectiviteit, onpartijdigheid en proportionaliteit van het strafrechtelijke proces.

Het slachtoffer heeft enkel het recht om erkend te worden als slachtoffer en om schadevergoeding te vragen. De rechter heeft het slachtoffer een morele schadevergoeding van 3.500 euro toegekend, in plaats van de gevorderde 5.000 euro. De gevorderde schadevergoeding van 1.500 euro voor seksuele schade werd niet toegekend.

Vervolg van de zaak

Het parket van Leuven heeft aangekondigd in beroep te gaan tegen het betreffende vonnis, zoals vermeld in een persbericht. Volgens het parket is het ongepast om in deze zaak de uitspraak van de veroordeling zonder enige voorwaarden op te schorten. Dit heeft tot gevolg dat de zaak op een later tijdstip opnieuw zal worden behandeld, ditmaal door het Hof van Beroep te Brussel.